AFŞAR BOYU 1

Müslüman Türkler’in veya diğer bir söyleyiş ileTürkmenlerin/Oğuzların büyük göçü 1050 yıllarından itibaren başladı. 1067 yılında Afşin Bey Kızılırmak vadisini takip ederek Kayseri’yi ele geçirdi…

1071 Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu büyük Türk göçüne uğramıştır. “Zaferden sonra Türkmenlerin Anadolu’ya muhacereti bir sel halini aldı. İslam ülkelerinde yurt bulamayan Türkmenler, Türk feodal devlet yapısı gereğince kendilerine hakimiyet sahası arayan beyler, saltanat davası güderek Büyük Selçuklu sultanlarının takibinden kurtulmak isteyen hanedan mensupları, kendi boyları ile göçerek Anadolu’yu kendileri için bir sığınak yeri haline getirdiler. Tarihte birçok kavime, din ve kültüre sahne olan Anadolu, Malazgirt Muharebesi’nden sonra süratle etnik çehresini değiştirmeye başladı.”

Afşar – Avşar boyu, Oğuz Kağan Destanı’na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud’a göre Divân-ı Lügati’t-Türk’deki yirmi iki Oğuz bölüğünden altıncısıdır. Bozok kolundan (sağ kolundan) Oğuz Kağan’ın oğlu Yıldız Han’ın dört oğlundan en büyüğü  Afşar’ın soyundandır.

Afşar boyu adları: Alplū, Arašlū, Bekešlū, Gündüzlü, İmirlü, Köse Aḥmedlū, Köselü, Pāpāglū, Qāsemlū, Qereḵlū, Karalu, Karamanlu, Salmanlu, Sindelli, Tur Alilü, Hacılu, Receplü, Balabanlu, Karabudaklı ve Qirqlū. Imirlū oymağı Oğuz boyu olan Eymür oymağı ile ilgilidir.

Avşar obaları: Afşar Karamanlı, Afşarlı , Ağanlı, Akçaali, Akdamlı, Alabaş, Alembeyli, Alp-Ağıl Oğlu, Alplı, Arap Hasanlı, Araşlı, Avşar Delek, Avşarcık, Aydoğmuşlu Beyli, Bab-ı Altun, Bahrili, Bahşayışlı, Balabanlı, Bay (Baş), Bay Temürlü (Hacılı), Bederli, Bedil (Bedin), Begeşli, Beğdenizli, Beylikli, Bostancılıyan, Boynu Kısalı, Bozkoyunlu, Bucak, Burhanlı, Burkalemli, Büyük ve Küçük Avşar, Canbaz, Candık, Ceceli (Çeçeli), Celayirli, Cihanşahlı, Cingöz, Civanşir, Çiğdemli, , Çoban Beğli, Çobanoğlu, Çöplü, Çorapoğlu, Cunkerli, Çuylu, Dadalı (Tatalı), Deliler, Dodurlu (Doduryan), Döneklili, Doymuş Oğlu, Doyranlı (Toyranlı), Durali Hacılı, Eberlü, Ekber, Elsüz Oğlanları (Elsüzler), Faydalı, Garibşah, Genceli, Germiyanlı, Gökçeli (Gökçe Oba), Gölegir, Gündüzlü, Habilli, Hacı, Hacı İvazlı, Hacı Mustafalı, Halil Paşalı (Oğlu), Haliloğlu (Halloğlu), Haraçlı, Harikli, Harzem (Horzum), Hedilli, Hemenli, Hobalı (Hoballı, Obalı), Hoca Fakihli, Hovadlı, Hüseyin Hacılı, Hüveydi Aşireti, İbrahim Beyli, İmam Kulu, İmanca, İmanlı, Isalu, İslamlı, Kara Afşar, Kara Budaklı, Kara Gündüzlü, Kara Şeyhli, Karabaş Kethüda, Karamanlılar, Kasımlılar, Kazıklı, Keçilü, Kemallı (Kelelili), Kıralı (Karalı), Koca Nallı, Köçekli (Küçüklü), Koçgiri aşireti, Köpekli, Köroğlu, Köse Ahmetli, Köse Davut, Köseli, Kozanlı, Kucur (Koçur), Kürt İsmail, Kürtül (Körtül), Kutbeyli, Kütüklü (Kütünlü), Kuyumculu, Mahmudoğlu (Sofular), Maksut Kethüda, Mihmadlu, Musacalı, Musacalı (Muscalı), Mutuklu, Nacak, Nadirli, Nazar Kethüda, Oğuzhanlı, Öksüz(lü)ler, Oruçlu, Papucu Yeni Yer, Paşaoğlu (Paşalı), Pekmezli, Perakende-i Maraş, Puhurcu, Pusucalı, Recep Safi Uşakları, Recepli, Şahsevenler, Sait, Salmanlı, Şamlı, Sancak, Sarı Fakihli, Sarı Hacılı, Sarıveli, Sekiz, Senir, Şerefli, Silsüpür, Sindel, Sindili (Sendil), Sırkıntılı, Sis Afşarları, Sübhan, Süleyman Kethüda, Süleymanlı, Sülü (Sulu) Beğli, Taif, Tapkı (Taygı), Taşoğlu, Tecirli, Terkeşlioğlu, Tohtemür, Topracılı, Torun, Toyurca, Türkmenliler, Uçlu, Ulamışlı, Usalı, Uzun İsaoğlu, Vezirli, Yahşihanlu, Yaka, Yamanlı, Yemliha(n)lu, Yeni Tekeli, Yıvacıklar, Zekeriyyalı.

Afşarlar Orta Asya’da iken Dede Korkut destanlarında Oğuzeli – Sir-Derya bölgesinde yaşamışlardır. Büyük göç ile birlikte Huzistan yoluyla bir grup da Irak, Suriye, Ermenistan yoluyla Anadolu’ya gelmişler, bu arada İran, Irak, Suriye, Afganistan ve Azerbaycan’a da yayılmışlardır. Afşarlar, Oğuz’un öteki torunları Kınıklar ve Kayılar gibi devlet kurmuş, büyük hükümdarlar ve sülaleler yetiştirmişlerdir. Karamanoğulları, Akkoyunlular, Aksungurlular, Özeroğulları, Sırkıntıoğulları, Karsantıoğulları, Küçük Alioğulları ve Kozanoğulları gibi, Afşarlardan kurulu ya da onların güçlü desteği ile yaşamış sülaleler bulunmaktadır.

Gazneli Mahmut zamanında Oğuzlar’a Türkmen denmeye başlanmıştır. OĞUZLAR Müslüman olduktan  ve Anadoluya geldikten sonra TÜRKMEN adı aldı.

Anadolu’daki güçlü Türkmen boyu olduğu ve devlet yönetmiş sayılı boylardan  olan Afşarlar İranda Safevilerden sonra geçen ikinci Türk boyudur. Avşarlar geniş bir bölgenin tarihinde belirleyici unsur olmuştur.

Türk coğrafyasında;

-Musul Atabeyleri (diğer adı Zengiler) Musul ve Halep yöresine egemen olmuşlardır.

– Şumlaoğulları İran’ın Huzistan bölgesinde hakimiyet kurmuşlardır.

– Karamanoğulları Beyliği Afşar boyunun Karamanlı kolundandır.

– Alâiye Beyliği Karamanoğulları sülalesinden gelen beyler tarafından kurulmuştur.

– Germiyanoğulları Beyliği (Alişiroğulları) Malatya yöresinden Kütahya’ya gelerek yerleşmişlerdir.

– İnançoğulları Denizli yöresinde kuruldu.

– Aydınoğulları Beyliği Afşar olabileceği düşünülür. (B.O.A de Aydınlı aşireti, Afşar olarak kayıtlıdır)

-Saruhanoğulları Beyliği Afşar boyunun Saruhanlı kolundandır.

– Sevindik Han Beyliği Erzurum-Kars civarında kurulmuştur.

– Dulkadiroğlu Beyliği Anadolunun güneyinde Elbistan merkezli kurulmuştur.(1298-1522) Anadolu Afşarları’nı iki gruba ayırmak mümkündür.

Birinci grup, Karamanoğulları gibi, Selçuklular zamanından itibaren Anadolu’nun çeşitli illerine dağılmış, çok eskiden yerleşik hayata geçmiş olan gruptur. İkinci grup ise, 1865 yılına kadar güney Anadolu’da göçebe hayat sürmekte iken, bu tarihten sonra yerleşik hayata geçen Afşarlardır. Tarihi coğrafya içinde pek çok yerleşim yeri adı AVŞAR’dır.

Balkanlar;  Afşar boyuna mensup Türkmenler  vardır. Karamanoğulları ve Dulkadiroğulları Beyliklerinin Osmanlı tarafından  zorla kaldırılmasıyla birlikte ve Fırka-i İslahiye olayının sonucunda 15., 16., 17. ve 18. yüzyılda sürgün yoluyla Konya, Karaman, Adana, Mersin, Kahramanmaraş, Kayseri, ve Sivas, civarından gönderilip toplu şekilde yerleşmişlerdir.  Avşarlar; Kayseri’de yoğun olarak yaşamaktadırlar.

Balkanlarda:; Durallar, Karalılar, Sindelli, Köseler ve Balabanlı, Eskicuma, Tırnovtsa, Sıratça köyleri…

Balkanlar’daki Afşar grubu içerisinde Dulkadirli, Karamanlı, Danişmedlü ve Bozuluslu oymakları çoğunluktadır.

İran coğrafyası;

-Nadir Şah ve İran’da Afşar Devleti  Safeviler devrinde, Fars ve Huzistan’daki Afşar oymaklarından bir kısmının Azerbaycan ve özellikle Urmiye havalisine gelip yerleşti. Afşarlar Safevi devletini kuran 7 Türk kabilesinden biridir. Horasanda ki Afşarların Kırklu oymağına bağlı Nadir Şah’ın Azerbaycan tarihine çok önemli katkıları olmuştur. Afşar hanedanlığında Nadir Şah Afşar öldürüldükten sonra zamanla karışıklar olmuştur.

– Karabağ Hanlığı Civanşir Afşarları tarafından kurulmuştur.

– Urmiye Hanlığı Urmiye, halen İran’da “Afşarların şeheri” diye bilinir.

– Erdebil Hanlığı Beyliğin kurucuları Saruhanbeyli Afşarlarıdır.

18-19. Yüzyıl sonrası;

Afşarlar nihayet 18. yüzyıl ve 19. yüzyılda ve özellikle Anadolu’nun güney ve orta bölgelerinde

Kayseri, Sivas, Adana, Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Mersin’de Kozanoğulları, Bozdoğan,

Menemenci, Sırkıntı, Kırıntı, Karsantı, Cerit gibi Türkmen boylarını Osmanlı Devleti’nin iskan

politikasına karşı direndilerse de iskan oldular.

Bu durumu Dadaloğlu şöyle dile getirdi.

“Bütün iskân oldu Avşarlar, Kürtler

Yürekten mi çıkar ol acı dertler

Mezada döküldü boyn’uzun atlar

At vermemiz iskânlıktan zor oldu”