CAMİ KEBİR KENTSEL DÖNÜŞÜM

CAMİ KEBİR KENTSEL DÖNÜŞÜ
F. Yılmaz ALTUNÖZ
“Kentsel dönüşüm” bir imar faaliyetidir. İmar; var olanın ancak kullanım raf
ömrünün dolması, optimum faydadan uzak olması ya da yeni kullanım
alanlarının açılma faaliyeti ve sürecidir. İmar kelimesi Arapça omr
kökünden türemektedir. Mimar ismi oradan gelir. Ayrıca umre ibadeti ve
hayat/yaşam anlamlarını da içermektedir. Sinan yaptığı inşa sürecinden
dolayı “Mimar” unvanını almıştır. Kısaca halkın yaşamını kolaylaştırma,
konforunu artırma çerçevesinde, optimum faydadan uzaklaşmış eski
yerlerin yenilenmesi ve yeni yaşam alanlarının inşa sürecidir kentsel
dönüşüm. Makro planda imar faaliyetidir.
Kentsel Dönüşümün türleri vardır. Yeniden yapılandırma, Rehabilitasyon,
Entegrasyon ve Yeniden Canlandırma olmak üzere dört başlık altında
toplanmaktadır. Elbette kentsel dönüşüm betonsal dönüşüm değildir. Yani
kentler beton kentlere dönüşmemelidir. İnanç, tarih ve kültür eksenli
rehabilitasyon, entegrasyon ve yeniden canlandırma ve yeniden
yapılanma (akıllı şehir/sosyal şehir) dönüşümü gerçekleştirilmelidir.
Tarihten ve inançtan iz taşımayan şehirler kimliksiz şehirlerdir. Soysuz
şehirlerdir. Medeniyete referansı olmayan şehirlerdir. Şehirlerin yetiştirdiği
insanlar şehri inşa ederler. Ve tüm şehirler yetiştirdiği insanıyla, tarihi ve
kültürüyle övünür. İşte kentsel dönüşümler bu değerleri dikkate alarak;
sakinleriyle barışık olmalıdırlar. Betonsal yamaya dönüşmemeli ve doku
uyuşmazlığı olmamalıdır.
Türkiye’de Kentsel dönüşüm gerekliliği ve haberleri deprem
felaketlerinden sonra daha çok duyulmaya başladı. Hâlbuki Kentsel
dönüşüm yeri ve zamanı geldiğinde elbette yapılmalıdır. Kentsel dönüşüm
muhataplarına ikna boyutunda anlatılmadır. Aynı zamanda kamuoyu
bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi önem kazanmaktadır. “Rantsal
dönüşüm” iddiaları boşa çıkarılmalıdır. Kısaca kentsel dönüşümle kaçak
yapılaşmanın önüne geçilmesi, depreme dayanıklı olmayan, ekonomik
ömrünü doldurmuş binaların yeniden yapılarak olası doğal afetler sonucu
oluşacak zararların en aza indirileceğinin ve insan onuruna uygun yerleşim
yerlerinin hedeflendiği anlatılmalıdır.
Bu konuda kamuoyuna yansıyan haberlere göre Kayseri’de kentsel
dönüşüm projesi devam etmektedir. Büyükşehir Belediyesi, şehre mimari,
sosyal ve turizm anlamında değer katacak olan, tarihi ve kültürel taşınmaz
varlıkların yenilenerek korunması amacı doğrultusunda, proje ile başta Cami-i Kebir, Tarihi Kent Surları, Pamukhan, Bedesten, Raşit Efendi
Kütüphanesi, Vezirhan, hamam ve külliye gibi tarihi yapıların yaşatılması;
kentin merkezinde bulunan tarihi ve kültürel eserlerin ortaya çıkarılması ile
turizm açısından da bir cazibe merkezi oluşturmayı amaçlıyor.
Proje ile 100 yıldır ihmal edilen ve korunamayan şehir kimliği yeniden
kazandırmalıdır. Tarihi bozulmalar ve korumalar geri yüklenmelidir. Yeni
geliştirilecek alanlar için özgün tasarımlar gerçekleştirilmelidir. Bütüncül
modern altyapı sistemleri sağlanmalıdır. Sağlam yaşamış binaları ve şehir
manzarası korunmalıdır. Modern ve geleneksel mimari arasında uyum
sağlanmalıdır. Şehrin ruhunu ve komşuluk ilişkilerini yeniden başlatan 24
saat yaşayan bir karakteristik alanlar oluşturulmalıdır. Yerel ve küresel
gelişme olguları bütününde sürdürülebilir çevre inşası gerçekleştirilmelidir.
Kentsel dönüşüm tüm dünyada varlığını sürdürüyor. The High Line, New
York, Manhattan’da görülebilecek ilginç yapılardan biri. Yaklaşık 2,5 km
uzunluğunda eski metro hattının parka dönüştürülmesiyle oluşturulmuş.
La Promenade Plantée, Fransa Paris’te, zeminden 10 metre yükseklikte,
bambu ağaçları ile kaplı, eski tren hattının parka dönüştürüldüğü proje.
Olympic Sculpture Park (Olimpik Heykel Parkı), ABD Seattle Sanat Müzesi
olmadan önce, gaz ve petrol işletmesine ait bir sanayi alanı olan bu yer,
sanayi atıklarının atıldığı bir yer olarak da kullanılmış. Şu an halka açık,
ücretsiz; Olympic Dağları’nı gören ve birçok sanat eserini barındıran bir
park olarak kullanılmakta. Superkilen, Danimarka Park, Dünyanın her
yerinden getirilen objelerle, 50 farklı milliyetten artistin fikirlerinin birleşimi
ile meydana getirilmiş. “Hiroşima-Danbara Kenti Yeniden İnşa Projesi”
1945 yılında savaşta harap olan Hiroşima kentinin yeniden inşasını kamu,
özel sektör ve yerel halkın komiteler aracılığı ile örgütlenerek yaptığı
işbirliği ile gerçekleştirilen bir dönüşüm projesidir.
“Superkilen, Danimarka Parkın” 50 farklı milliyetten artistin (sanatçının)
fikirlerinin alınarak dönüştürülmesi çok önemlidir. Bir felsefesi vardır. Şehir
halkına ve ziyaretçilerine başka bir ifadeyle insana verilen bir değerin
ifadesidir.
Kayseri Büyükşehir Belediyesi bu projeyi paylaşmalıdır. Sayın Başkan Dr.
Memduh Büyükkılıç Cami Kebir kentsel dönüşüm projesini sivil toplumla
paylaşması daha güzel sonuçlar doğuracaktır.